آشنایی با آرایش سیلندرها ،حتما برایتان پیش آمده که حین مطالعهی متون مربوط به خودرو با عباراتی نظیر موتور هشت سیلندر Vشکل، خورجینی، شش سیلندر خطی، چهار سیلندر تخت و یا غیره برخورد کرده باشید. در واقع شما دارید انواع و اقسام آرایش سیلندر درون بلوک پیشرانه را میخوانید. این موضوع ظاهرا نباید آنقدرها مهم باشد. مثلا شاید برای بسیاری از ما یک موتور چهار سیلندر، چندان پیچیدگی خاصی نداشته باشد. ولی بسیاری از مهندسان بر این باورند که با تغییر در زاویه مرکزی آن میتوان بازده بهتری را شاهد بود. در واقع قطر پیستونها، نوع روانکاری، ساختار تزریق سوخت، کلاس خودرو و مباحث مربوط به احتراق و مصرف سوخت است که آرایش سیلندرها را درون موتور تغییر میدهند. در این مقاله میخواهیم انواع موتور خودرو از نظر آرایش سیلندرها را مورد بررسی قرار بدهیم.
بعد از کشف نفت، مسیر زندگی انسانها به طرزی عمیق دستخوش تغییر شد. ابتدا قابلیت حیاتی آن یعنی تولید آتش بود که مورد اهمیت قرار گرفت. به مرور دیگر تواناییهای این طلای سیاه عیان شد. نفت کمکم بهعنوان یک مادهی فوق استراتژیک مطرح شد. فرآوردههای حاصل از آن توانستند به طرزی ناگهانی صنعت کشورها را تغییر بدهند. سال ۱۸۶۱ نیکلاس اوگوست اوتو، مهندس و مخترع آلمانی برای اولینبار توانست قوای محرکهای تولید کند که نیروی آن از انفجار یک منبع سوختی حاصل میشد. به همین دلیل است که آن را موتورهای درونسوز یا احتراق داخلی مینامند. ساختاری که اتو برای دریافت سوخت، جرقهزنی و سپس خروج دوده طراحی کرد بهقدری دقیق بود که از آن به اسم چرخه Otto یاد میشود. این پایه و اساس مهندسی پیچیده و مدرن خودروهای امروزی است.
استفاده از این نوع موتورها امروزه مانند قدیم پررونق نیست. البته هستند هنوز شرکتهایی که بهخوبی از این ساختار بهره میگیرند. ابتدا این موتورها با زاویه ۱۸۰ درجهای میللنگ تولید میشدند. اما بعدها مهندسان دریافتند که زاویهی ۱۲۰ درجهای بهبود چشمگیری در کارایی دارد. این اتفاق از ۱۹۸۲ به بعد تکرار شد. سوزوکی Alto اولین خودروی تولید انبوهی بود که از یک پیشرانهی سه سیلندر خطی استفاده کرد. بعدها استفاده از این موتور در خودروهای سایز کوچک اپیدمی شد. آلفارومئو از آن در مدل ۳۳ خود استفاده کرد و خود سوزوکی هاچبکِ معروف سوئیفت را با این نوع موتور ساخت. حتی آلمانیها نیز نسبت به این قوای محرکه جذب شدند. آئودی روی مدل A2 خود، فولکسواگن روی Polo و اُپل آن را روی Corsa اجرا کرد.
شرکتهای دیگر نیز به دلیل قیمت پایین و قدرت مطلوبی که سه سیلندرهای خطی داشتند از آن استفاده کردند. سئات اسپانیا یک دوجین از محصولات خود را با همین پیشرانه ساخت. ساب سوئد و ژاپنیهای نامدار مانند تویوتا، میتسوبیشی، دایهاتسو و سوبارو نیز سراغ I3 رفتند. بد نیست بدانید حتی برخی از موتورسیکلتها نیز از همین نوع موتور استفاده میکنند.
همانطور که گفتیم، رکورددار بیشترین مورد استفاده از آرایش سیلندرها همین موتورهای سنتی I4 یا چهار سیلندر خطی هستند. استفاده از این نوع موتورها با شروع قرن ۲۱ به دلیل مباحث مربوط به کاهش مصرف سوخت و آلایندگیها تا 47 درصد افزایش پیدا کرد. رقابت شرکتها برای هرچه حجیمتر کردن این موتورها دیدنی بود. این موتورها که حداقل حجمی ۱۲۰۰ سیسی داشتند، گاه به ۴٫۶ لیتر نیز میرسیدند. اما بدون شک رکورددار این بازی کامیونت Ranger از کمپانی هینو ژاپن بوده است. خودرویی که درون چهار سیلندر، حجمی ۵٫۳ لیتری گنجانده بود. شاید تصور شود که این دیگر پایان ماجراست. ولی ژاپنیها حتی روی دست خود نیز بلند میشوند. تراکتور مدل M135X شرکت کابوتا با این آرایش سیلندر، حجمی معادل ۶٫۱ لیتر را فراهم کرده است. ساخت بیدردسر و تعمیر آسان از مزایای موتورهای I4 به شمار میروند.
یکی از سختترین آرایشها در بین موتورها، مدل I5 است. شاید اینطور بهنظر بیاید که موتورهای چهار سیلندر خطی قدمت بیشتری دارند. ولی واقعیت آن است که موتورهای پنج سیلندر خطی ابتدا در سال ۱۹۳۰ تولید شدند. در واقع هنری فورد برای اولینبار چنین آرایشی را ابداع کرد. کمپانی لانچیا ایتالیا، نقش مؤثری در توسعهی آن داشت. مرسدسبنز به صورت انبوه از این ساختار برای موتورهای دیزلی خود استفاده میکرد. آئودی ۱۰۰ با تیراژ بیش از ۱٫۵ میلیون دستگاه پرفروشترین خودروی دنیا با این نوع پیشرانه است. این آلمانی پایهگذار مدل معروفی به اسم A6 شد.
یکی از مزیتهای اصلی موتورهای I5 استفاده از حداکثر فضای احتراق است. ولی همین مزیت برای او یک ایراد هم بهحساب میآید. بهدلیل بزرگی بیشازاندازهی پنج سیلندرهای خطی، شرکتها نمیتوانستند از آن روی محصولات کوچکتر استفاده کنند. دلیل دیگری که این موتورها را به کنارهها کشید، سر و صدای بالاتر آنها نسبت به مدلهای دیگر بود.
۴. شش سیلندر خطی
بعدها با بهبود اوضاع اقتصادی، خودروهای اسپرت و آفرود رونق بیشتری پیدا کردند. به همین دلیل جگوار، فورد و شورولت از غرب به سمت این موتورها شتافتند. نیسان و تویوتا نیز از شرق سراغ آن رفتند. بهدلیل زوج بودن تعداد سیلندرها، ساخت و تعمیر این موتورها به مراتب سادهتر از نمونهی مشابه پنج سیلندر است. بامو آلمان یکی از معدود شرکتهایی است که هنوز بهصورت جدی و حرفهای از موتورهای شش سیلندر خطی بهره میگیرد.
۵. هشت سیلندر خطی
این دیگر باورکردنی نیست. قرار دادن هشت سیلندر در کنار هم بهقدری دشوار است که بعید بهنظر میرسد شرکتی سراغ آن برود. اما بهطرزی حیرتانگیز کمپانی ایزوتا فراسچینی جذب آن شد. آن هم در سال ۱۹۱۹ با مدلی موسوم به Tipo8. این خودرو اولین محصول تولید انبوه با موتور I8 بود. وقار و ابهت این قوای محرکه بزرگان دیگر را نیز وارد بازی کرد. از بوگاتی و مرسدسبنز گرفته تا پاکارد و دوزنبرگ. در اروپا رفتهرفته استفاده از این مدل منسوخ شد. ولی در آمریکا بهدلیل سلیقهی خاص مردمانش تولید آن بیشتر هم شد. بعد از جنگ جهانی دوم و با بروز بحران سوخت، این موتورها نیز دیگر مقرونبهصرفه نبودند.
۱. دو سیلندر V شکل
در واژهنامهی خودرو به موتورهای V2 دوقلو نیز میگویند. بیشترین مورد استفاده از آنها در موتورسیکلت است. اما با این حال در دنیای اتومبیلها نیز اندک محصولاتی هستند که از این ساختار استفاده میکنند. اولینباری که یک خودرو از پیشرانه دو سیلندر Vشکل استفاده کرد، مزدا R360 متعلق به سال ۱۹۶۰ بود. در واقع این اولین خودروی کمپانی مزدای ژاپن نیز بهحساب میآید. البته در دههی ۳۰ میلادی نیز مورگان انگلستان تولیدات انبوهی را با موتورهای V2 روانهی بازار میکرد.
شاید جالب باشد بدانید مهندسان حتی موتورهای V3 یعنی سه سیلندر خورجینی نیز تولید کردهاند ولی هیچ شرکت خودروسازی از آن روی محصولات خود استفاده نکرده است. درعوض مواردی موجود است که نشان میدهد خودروسازان حتی نسبت به پیشرانهی عجیب و غریب V4 نیز علاقهای نشان نداده بودند. کمپانی فورد آمریکا از اواسط دههی ۴۰ تا اواخر دههی ۶۰، سعی و تلاش زیادی کرد تا نشان دهد کارایی موتورهای V4 از I4 بیشتر است. آنها حتی در این مسیر با صرف سرمایه گذاری سنگین، خودرویی موسوم به Taunusرا با همین آرایش پیشرانه ساخت. با اینکه تصور میشد این اقدام فورد محکوم به شکست است ولی کمپانی Saab، زیرمجموعهی سوئدی این شرکت مدل Sonet III را نیز با چنین ساختاری تولید کرد.
۴. شش سیلندر V شکل
این یکی از پرکاربردترین آرایش سیلندر در موتورهاست. بهخصوص برای خودروهای اسپرت یا شاسیبلندها. استفاده از دو بانک سه سیلندر که با زاویهی ۶۰ یا ۹۰ درجه (بر حسب نوع مهندسی)، قوای محرکهای منظم و در عین حال توانمند را پدید میآورد. اولین خودرویی که با چنین موتوری تولید شد، یک نمونه آزمایشی از کمپانی Marmon آمریکا در سال ۱۹۰۵ میلادی بود. این خودرو هرگز فرصتی برای عرض اندام در بازار را پیدا نکرد.
طی یک دهه بعد از آن کمپانی Deutz آلمان تلاشهای بسیاری را برای توسعهی مدلهای گازوئیلسوز این موتور انجام داد. بعد از آن در دههی ۲۰ و ۳۰ میلادی کمپانی بیوک بهصورت محدود از موتورهای V6 روی مدلهای شهری خود استفاده کرد. اما واقعیت آن است که اولین خودروی تولید انبوهی که از این ساختار بهره گرفته بود، لانچیا مدل Aurelia در سال ۱۹۵۰ بوده است. یکی از اسپرتترین و در عین حال زیباترین خودروهای ایتالیا و البته دنیا. بعد از این خودرو بود که سیل علاقهمندها به سوی پیشرانههای شش سیلندر Vشکل روانه شد.
آنچه میبینید، محبوبترین ساختار در بین تمام نمونههای موجود آرایش Vشکل است. موتورهای فوق آنقدر جذاب و محبوب هستند که عبارت V8 بهتنهایی تبدیل به یک نماد و برند شده است. در واقع این قوای محرکه ترکیب دو موتور دیگر است. یعنی استفاده از دو بانک چهار سیلندر خطی با زاویه ۴۵، ۶۰ یا ۷۲ درجه که هرکدام یک موتور I4 هستند.
این ساختار سال ۱۹۰۲ توسط یک مهندس فرانسوی به اسم لئون لواواسور اختراع شد. او برای اثبات قابلیتهای موتور هشت سیلندر Vشکل خود، بارها از آن روی قایقهای تندرو استفاده کرد. او حتی یک بار نیز با خلبان مشهور برزیلی، آلبرتو سانتوس پروژهی ساخت هواپیمایی را که از این موتور استفاده میکرد انجام داد. اما آنچه مانع از استفاده موتور لئون روی خودروها میشد، وزن بالای بلوک آن و همچنین قدرت اندک آن بود.
در ۱۹۰۶ رولزرویس انگلستان سه دستگاه خودرو با این آرایش ساخت. یک سال بعد از آن کمپانی Hewitt موتور یک خودرو بزرگ ۵ نفره را با موتور V8 ساخت که قدرتی ۶۰ اسببخاری داشت. این اولینباری بود که چنین آرایشی وارد بازار آمریکا میشد. اتفاقی که شاید در ظاهر چندان بزرگ نبود ولی بهمرور تبدیل به یک جنون در صنعت خودروسازی آمریکا شد. سال ۱۹۱۴ کمپانی کادیلاک با معرفی مدل Type 51 اولین خودروساز آمریکایی شد که موتورهای فوق را به تولید انبوه میرساند. از آن تاریخ به بعد، یکی از اصلیترین شناسههای خودروسازان این کشور عبارت V8 بود. تا حدی که اگر حرف از خودروهای آمریکایی به میان میآمد، همه مطمئن بودند که پیشرانهاش هشت سیلندر Vشکل است.
۶. ده سیلندر V شکل
شاید اینطور بهنظر بیاید که هرچقدر تعداد سیلندرها بیشتر شود، پیچیدگی آن نیز بیشتر میشود. در حالیکه شرکتها تنها کاری که میکنند این است که موتورهای خطی را با زاویهای مشخص به یکدیگر متصل میکنند.
موتورهای V10 نیز در حقیقت ترکیب دو بانک I5 هستند. مشکل اصلی دربارهی استفاده از این نوع موتورها، حجیم بودن و قدرت فوقالعادهای است که آنها تولید میکنند. بهعبارت دیگر استفاده از موتورهای فوق روی محصولات شهری عملا غیرممکن است. به همین دلیل شرکتها از آن روی مدلهای اسپرت و لوکس خود بهره میگیرند.
در حال حاضر تنها شرکتهای محدودی هستند که بهصورت جدی از V10 استفاده میکنند. بامو این موتور را روی M6 خود نصب میکند. دوج یکی از معروفترین اسپرتهایش یعنی وایپر را با این موتور روانهی بازار میکند. اما بیتردید شاهکار استفاده از موتورهای ده سیلندر Vشکل را باید روی لامبورگینی Huracan دید. سوپراسپرت ایتالیایی که بهلطف مهندسی سطح بالای خود توانسته ۵۸۰ اسببخار نیرو تولید کند.
۷. دوازده سیلندر V شکل
وقتی حرف از V12 به میان میآید، باید منتظر ابرخودروها و غولها باشیم. خودروهایی که از موتور شش سیلندر خطی استفاده میکردند به خودی خود، بسیار توانمند و سریعالسیر هستند. حالا تصور کنید دو بلوک I6 در کنار هم قرار بگیرند. این همان معجونی است که ابرخودروسازان جهان از آن استفاده میکنند. بهطرزی عجیب سابقهی این نوع موتورها به مدتها قبل بازمیگردد. در سال ۱۹۰۴ برای اولینبار مهندسان شرکت Puntey آلمان اولین موتور ۱۲ سیلندر Vشکل را ساختند. اما این نمونه برای خودرو نبود و استفادههای نظامی داشت. گفته میشود اولین V12 برای خودرو را کمپانی انگلیسی Sunbeam در سال ۱۹۱۳ ساخته است.
در حال حاضر فراری با مدل LaFerrari خود رکورددار بیشترین توان خروجی از یک موتور دوازده سیلندر Vشکل است. خودروی فوق با موتوری که ۶٫۳ لیتر حجم دارد، قدرتی ۹۵۰ اسببخاری تولید میکند.
۸. شانزده سیلندر V شکل
در نظر داشته باشید که در مهندسی مکانیک، موتورهای V14، V20 و حتی V24 نیز تولید شده است. اما هیچیک، در دنیای خودرو مورد استفاده قرار نگرفتند.
حقیقت آن است که بیشترین تعداد سیلندر در آرایش Vee به صورت شانزده سیلندر است. کمپانی Marmon که پیش از این در زمینه انتخاب تعداد سیلندرهای بالا سابقهدار بوده است، اینبار نیز توانسته بهعنوان اولین سازندهی موتورهای V16 برای خودرو سرشناس شود. این اتفاق در ۱۹۲۷ میلادی رخ داد. اما خودرویی که با این موتور تجهیز شد سال ۱۹۳۳ تولید شد. از مدل فوق تنها چند دستگاه معدود بیرون آمد. بعد از آن طی سالهای ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۰ میلادی کمپانی کادیلاک به صورت هدفمند مدلی رؤیایی به اسم 452 Series را روانهی بازار میکرد. این خودرو اولین محصول تولید انبوه با پیشرانهی ۱۶ سیلندر Vشکل بود. این آمریکایی یک بار دیگر در سال ۲۰۰۳ قصد کرد که باز هم یک V16 دیگر را روانه بازار کند. این پروژه در حد یک نمونهی کانسپت باقی ماند.
موتورهای W شکل
بعد از موتورهای Vشکل، یکی از آرایشهایی که مهندسان با آن موتورها را طراحی میکنند، Xشکل بوده است. اما آرایش ضربدری یا ایکس جایی در صنعت خودرو ندارد. به همین دلیل از آن عبور میکنیم و سراغ ساختار W میرویم.
شروع به طراحی این نمونهها نیز به سالهای ابتدایی قرن ۲۰ باز میگردد. آن ایام دولتها برای تقویت قوای نظامی خود بخصوص در زمینهی نیروی دریایی و نیروی هوایی از موتورهای خاص بهره میگرفتند. استفاده از سه ردیف بانک که به یک میللنگ متصل هستند، روی کاغذ حرف انگلیسی W را شکل میدهد. بعدها برخی از خودروها با تغییر در این ساختار آن را به دو بلوک Vشکل و اتصال مشترک به میللنگ تبدیل کردند.
از سال ۲۰۰۰ به اینسو فولکسواگن به دلیل سودآوری چشمگیری که داشت، بخش بزرگی از سود خود را به بحث تحقیق و توسعه اختصاص داد. یکی از پروژههای این شرکت کار بر روی موتورهای W8 بود. ایدهای که در ظاهر شکستخورده بهنظر میرسید ولی فولکس آن را نهایتا اجرایی کرد. این آلمانی در سال ۲۰۰۱ مدل ویژهای از پاسات را روانهی بازار کرد که درون سینهاش یک قلب هشت سیلندر W شکل جای گرفته بود. پاسات فوق میتوانست به راحتی ۲۷۱ اسببخار نیرو تولید کند و به همین دلیل سریعا به یکی از قویترین خودروهای خانوادگی دنیا تبدیل شد. این پروژه و بهکلی پروژهی ساخت موتورهای W8 در سال ۲۰۰۵ متوقف شد.
۲. دوازده سیلندر W شکل
سال ۱۹۹۸ کمپانی فرانسوی بوگاتی نمونهای آزمایشی و مفهومی به اسم EB118 را با استفاده از یک قوای محرکه W12 معرفی کرد. این شروع رقابت ساخت هیولاهایی با موتورهای عجیب و غریب بود. چراکه بعد از آن اسپایکر هلند، فولکسواگن و آئودی آلمان و حتی بنتلی انگلستان نیز از چنین ساختاری استفاده کردند. سالها پیش از آن، شرکتهای انگلیسی و آمریکایی روی پروژههای مشترک کشتی و هواپیما، بارها موتورهای فوق را طراحی کرده بودند.
در حال حاضر امتیاز طراحی و مهندسی موتورهای W16 در اختیار گروه فولکسواگن است. غولساز آلمانی که بوگاتی بهعنوان تنها استفادهکننده از این موتورها را زیرمجموعهی خود کرده است. آنچه فولکس و بوگاتی طراحی کردهاند در واقع ترکیب هوشمندانهای است از دو موتور هشت سیلندر Vشکل. بانکها طوری به هم چسبیدهاند که گویی یک موتور یکپارچه است. بیتردید تا سالهای بعد نیز همچنان بوگاتی با دو مدل رؤیایی ویرون و شیرون خود یکهتاز استفاده از موتورهای فوق است. شرکت در مدل اول توانسته بود به قدرت ۱۰۰۰ اسببخار دست پیدا کند و در مدل دوم از مرز ۱۵۰۰ اسببخار نیز گذشت.
۴. هجده سیلندر W شکل
حق دارید باور نکنید که خودرویی با موتور فوق وجود داشته باشد. اما پیش از آن باید بدانید که ارتش ایتالیا در سال ۱۹۲۴ روی یکی از هواپیماهای خود چنین موتوری نصب کرده بود. حتی تیم فرمول یک فراری در سال ۱۹۶۷ نیز یک بار قصد طراحی موتوری با این ساختار را داشت. ولی هرگز روی خودرویی نصب نشد. گل پیروزی را کمپانی بوگاتی در سال ۱۹۹۸ زد. این شرکت با معرفی مدل EB218 اولین خودروی واقعی که قوای محرکهاش یک موتور W18 بود را معرفی کرد. گفته میشود خودروی فوق قدرتی معادل ۵۵۵ اسببخار داشت.
۱. دو سیلندر H شکل
برخی کارشناسان از این موتور به اسم دو قلوی خوابیده یاد میکنند. این قوای محرکه استفاده گستردهای در صنعت موتورسیکلتسازی دارد. بامو، یورال، ایندیان و داگلاس ازجمله شرکتهایی هستند که موتورهای فوق را روی محصولاتشان نصب میکنند. استفاده از این نمونهها در صنعت اتومبیلسازی کاربرد چندانی ندارد. تنها در ۱۹۰۳ آن هم بهمدت یک سال فورد آن را روی Model A خود سوار کرد.
۲. چهار سیلندر H شکل
وقتی بتوان دو سیلندر را بهصورت مخالف کنار هم قرار بدهیم حتما میتوان این کار را با چهار سیلندر نیز انجام داد. معروفترین خودرویی که از پیشرانه H4 استفاده میکرد، فولکسواگن بیتل یا همان فولکس قورباغهای خودمان بود. اما در دنیای فعلی این پورشه 911 اسپرت آلمانی است که هنوز هم پیشرانه چهار سیلندر خوابیده دارد. پورشه از سال ۱۹۶۵ این سبک از موتورسازیاش را تغییر نداده است.
۳. هشت سیلندر H شکل
در ۱۹۶۸ میلادی، پورشه آلمان برای حضور در رقابتهای جیتی و فرمول یک، محصولی به اسم ۹۰۸ را معرفی کرد. این خودروی مسابقهای مجهز به یک پیشرانهی عجیب ۳ لیتری با آرایش H8 بود. قدرت تولیدشده توسط پورشه فوق به ۲۷۰ اسببخار میرسید. به دلیل عرض زیاد بلوک موتور، سازنده مجبور بوده تا عرض خودِ خودرو را نیز بیشتر در نظر بگیرد.
۴. دوازده سیلندر H شکل
اگر قرار باشد مرزهای مهندسی در دنیای موتورها درنوردیده شود، پس چه بهتر که این کار از طریق خودروییها انجام شود. آنقدر که در این بازه تراکم مدل وجود دارد در موتورهای H4 نبود. پورشه ۳۶۰، آلفارومئو Tipo 33، سوبارو 123S، فراری Testarossa و مرسدسبنز C292 ازجمله مشهورترین خودروهایی هستند که از پیشرانهی فوق بهره میگیرند. مدل آخر یعنی شاهکار آلمانیها با بیرون کشیدن ۷۵۰ اسببخار نیرو، قویترین عضو این گروه به حساب میآید.
۵. شانزده سیلندر H شکل
پورشه بهتنهایی توانسته مرزهای جنون را جابهجا کند. این شرکت سال ۱۹۶۹ برای حضور در دشوارترین رقابتهای خودرویی دنیا مدلی موسوم به ۹۱۷ را تولید کرد که تحسین جهانیان را برانگیخت. پورشه فوق به لطف پیشرانهی فوق مهندسی H16 خود میتوانست ۷۳۹ اسببخار نیرو تولید کند. این خودرو بهمدت پنج سال کابوس تلخ فورد و فراری از آمریکا و ایتالیا شده بود.
بهترین خودرو های دنده اتومات تا 150 میلیون تومان ،بشر همواره به دنبال ایجاد راهی برای راحتتر انجام دادن امور مختلف یا به عبارت دیگر، به دنبال رفاه و آسایش بیشتر بوده و هست. یکی از حوزههایی که در آن افزایش رفاه و راحتی از اهمیت ویژهای برخوردار است صنعت خودروسازی میباشد؛ صنعت خودروسازی در مقایسه با صنایع دیگر در این موضوع پیشگام بوده و روز به روز شاهد رونمایی از دست آوردهای جدیدتری در این حوزه میباشیم. یکی از مواردی که همواره متخصصان صنعتخودرو به دنبال دستیابی به آن هستند ، کاهش خستگی و افزایش تمرکز رانندگان میباشد؛ حذف کردن پروسه کلاچ گیری برای رانندگان، اولین جرقه برای به وجود آمدن جعبهدندههای نیمهاتوماتیک بود که جز مهمترین امکانات رفاهی در خودروها در اوایل دهه 40 میلادی محسوب میشد. به مرور زمان با پیشرفت تکنولوژی و بهتبع ، بالا رفتن سطح انتظارات ، متولد شدن جعبهدندههای اتوماتیک دور از انتظار نبود همانطور که امروزه خودروهای خودران درحال تکامل یافتن هستند و دور از انتظار نیست که چندین سال دیگر این خودروها جایگزین نسل فعلی از خودروها شوند . پس از اینکه تکنولوژی جعبهدندههای اتوماتیک به نقطه تکامل خود رسید ، همواره استفاده از این سیستم در سراسر جهان ، جهت سهولت در رانندگی خصوصاً دهههای اخیر بهعلت افزایش تعداد خودروها و بهوجود آمدن ترافیک در شهرها رو به افزایش است. اما نکته قابل توجه اینجاست که هزینه تمام شده خودروهایی که از جعبهدنده اتوماتیک بهره میبرند برای خریداران بسیار بیشتر از خودرویی با جعبه دنده دستی است . این موضوع در کشور ما که همواره شرایط اقتصادی خاصی داشته نیز بیشتر نمود پیدا میکند. اگر نگاهی به بازار خودرو ایران بیاندازیم، علاوهبر اینکه تعداد محدودی از خودروهای داخلی از جعبهدنده اتوماتیک بهره میبرند این تعداد محدود در بازار موفقیت چندانی ندارند که دلایل خاص خود را (ماننده: استفاده از تکونولوژی قدیمی ، عدم هماهنگی مناسب گیربکس و پیشرانه و کیفیت پایین جعبه دنده های مورد استفاده...) دارد و عمدتا سهم بیشتر این بازار در دست خودروهای وارداتی و یا خودروهای مونتاژ که اکثراً خودروهای چینی هستند قرار دارد.
در چند سال اخیر خودرو سازان چینی که به دنبال دستیابی به جایگاه مطلوب در این صنعت در جهان بودند به خوبی از این سیستم برروی خودروهای خود استفاده کردند و با توجه به حضور پر رنگ خودروسازان چینی در کشور ما ، در رده خودروهای اقتصادی و اتوماتیک بازار داخلی کشور، بیشک خودروهای چینی نقش مهمی را ایفا میکنند. با توجه به افزایش قیمتها در این روزها انتخاب یک خودروی اتوماتیک مناسب برای خرید بسیار سخت است ، خصوصا اگر بودجه اختصاص داده شما برای این خرید در بازه زیر ۱۵۰ میلیون تومان باشد ، در این صورت اگر بهدنبال خودرویی دسته اول و کار نکرده باشید بیشتر گزینههای روی میز برای شما خودروهای چینی مونتاژ میباشد اما اگر خودروهای دسته دوم نیز مد نظر شما باشد ، نام چند خودروی اتوماتیک وارداتی را هم میتوان در بین گزینهها دید. در ادامه در این مقاله از سری مقاله های 10 تایی های آکادمی اتکس ؛ ما به معرفی اجمالی و بررسی 10 خودرو از بهترین خودروهای اتوماتیک در بازه قیمتی زیر 150 میلیون تومان پرداختهایم که البته شاید با دیدن برخی از موارد کمی متعجب شوید، اما با اندکی تامل میتوان دریافت که شرایط اقتصادی کشور موجب این گونه تصمیمگیری در انتخاب خودروها شده است . همراه ما باشید.
امویام x22 یا همان چری تیگو۲ رتبه آخر این لیست دهتایی است که اصلی ترین علت قرارگیری در این مرتبه قیمت خودرو نسبت به قابلیتهای فنی آن است . اگر بخواهیم بهطور کلی این خودرو را مورد نقد قرار دهیم باید به توان کم پیشرانه نسبت به قیمت خودرو و شتاب پایین این خودرو بهعلت 4سرعته بودن جعبهدنده آن اشاره کرد . در بخش طراحی که نقطه قوت این خودرو محسوب میشود اگر از شباهت زیاد این خودرو با امویام ۳۱۵ در نمای عقب صرفهنظر کنیم، در نمای جانبی و نمای روبرو بسیار هوشمندانه عملشده و نمیتوان ایراد خاصی به طراحی این خودرو گرفت، این موضوع در کابین و طراحی داخلی نیز صادق است و ورود به کابین X22 ، حالت مدرن و خوش آیندی به همراه دارد ، هرچند متریال به کار رفته در داشبورد چندان خوب و رضایت بخش نیست . امکانات رفاهی این خودرو شامل : کروزکنترل با قابلیت تنظیم از روی فرمان،تهویه مطبوع خودکار،شیشهبالابر برقی برای چهار در،تنظیم الکتریکی آینهها از داخل خودرو،تنظیم کاملا دستی صندلیهای جلو در ۶جهت، صندلیهای چرم با طرح مشکی و نارنجی ،نمایشگر لمسی ۸ اینچ، دوربین عقب، میباشد. بهعنوان سخن پایانی در مورد این خودرو میتوان گفت به رغم کمبودهایی مثل پیشرانهی ضعیف و تیپترونیک نبودن گیربکس آن به علت ظاهر بسیار خوب X22 که برگ برندهی MVM در کلاس کراساورهای اقتصادی است، می توان به عنوان یکی از گزینه ها به این خودرو فکر کرد.
ساینا درواقع نسخه بهروز شده تیبا است و هردو از پلتفرم x200 سایپا بهره میبرند. ساینا در قسمت فنی جز جعبهدنده اتوماتیک از نوع CVT هیچ تفاوت دیگری با تیبا ندارد ، یعنی همان پیشرانه با حجم ۱۵۰۳ سیسی و قدرتی معادل ۸۷ اسببخار دارد. در بخش طراحی خارجی، از نمای روبرو فرم چراغها با گوشههای تیز اصلیترین مشخصه ساینا هستند. در نمای جانبی نیز کاملا یکنواخت و بیروح طراحی شده. در نمای عقب خودرو دو چراغ با اندازه کوچه به عنوان چراغهای اصلی و دو چراغ شبنما در گوشههای سپر جای گرفتهاند ، همچنین سپرها با بدنه هماهنگ است و نقش مهمی در زیبایی بدنه ساینا ایفا میکند. با ورود به داخل کابین با داشبورد مشکی رنگ که جنس آن از پلاستیک خشک است روبرو میشویم ،داشبورد ساینا طراحی خاصی ندارد و ادوات به سادگی در کنار یکدیگر قرار گرفتهاند . تجهیزات و امکانات رفاهی ساینا شامل :کروز کنترل ، ترمز ضدقفل ، ایربگ راننده و سرنشین جلو ،سنسور عقب ،سنسور فشار باد تایر ،ورود بدون کلید و استارت دکمهای میباشد. اگر بخواهیم در بررسی ساینا به یک جمعبندی برسیم باید بگوییم با توجه به اینکه طراحی ساینا در مقایسه با سدانهای کامپکت چینی که البته گرانتر هم هستند، حرفی برای گفتن ندارد و با توجه به توان پیشرانه هنگام حرکت در سربالایی و شتابگیری که ناامیدکننده ظاهر می شود اما این خودرو با جعبهدنده اتوماتیک CVT قیمتی در حدود 62 میلیون تومان دارد که در بازار ارزان ترین خودروری اتوماتیک دست اول محسوب میشود.
برلیانس یکی از چینیهای خوشنام بازار کشور است. پیشرانه برلیانس H330 یک پیشرانه 1500 سیسی است و قدرت تولیدی این پیشرانه 103 اسب بخار است. معروفترین بخش در بررسی طراحی بدنه برلیانس جلو پنجره آن است که شباهت زیادی به محصولات بیامو دارند و دلیل آن شراکت دو خودروساز برلیانس و بیامو در سالهای اخیر است. چراغهای جلو طراحی هماهنگی با سایر بخشهای خودرو دارند همچنین نمای جلوی خودرو طراحی حجیم و پفکرده دارد و مکان نصب مه شکن ها به خوبی انتخاب شده است .در نمای جانبی برلیانس H330 شاهد یک خط برجسته که از گلگیر جلو شروع شده و با عبور از بالای دستگیره های در به گلگیر عقب میرسد هستیم که نمای جانبی این خودرو را از سادگی نجات داده. با اینکه H330 در نمای عقب طراحی بهروزی ندارد اما نمایی قابل قبول را ارایه میدهد. در کابین این خودرو نیز با طراحی بهروزی روبرو نخواهیم شد اما کابین دارای کیفیت قابل قبولی است. سانروف برقی دوحالته، سیستم تهویه مطبوع خودکار، سنسور دنده عقب، تنظیم برقی آینههای جانبی سیستم صوتی دارای ورودی USB و ۶ عدد بلندگو ، بسته شدن پنجرهها با ریموت، قابلیت تنظیم صندلی راننده در هشت جهت، چراغ مه شکن جلو، سیستم ورود بدون کلید و استارت دکمهای، روکش چرمی غربیلک فرمان از امکانات رفاهی این خودرو چینی هستند.با توجه به جعبهدندهی تیپترونیک برلیانس H330،رانندگی با حالت تعویض دستی دنده نیز امکان پذیر شده است و همچنین تعویض دنده ها به نرمی انجام میشود. اما در رانندگی هیجانی و پرگاز، کمی ناهماهنگی بین پیشرانه و جعبهدنده قابل مشاهده است.
چانگان cs35 در کلاس SUV قرار دارد و طی سالهای اخیر خودروهای شاسیبلند و کراساوور به محبوبیت بسیار بالایی دست یافتهاند؛ همچنین بهرهمندی این خودرو از جعبهدنده اتوماتیک موجب شده تا در بازار خودرو تقاضای خوبی داشته باشد. سایپا این خودرو را با پیشرانهی ۱.۶ لیتری تولید میکند ، پیشرانهی یادشده از نوع چهار سیلندر خطی است و قدرتی معادل ۱۲۳ اسببخار دارد. CS35 طراحی نسبتا جذابی دارد و میتوان گفت تقریبا به جزئیات در طراحی این خودرو دقت شده؛ بدنه شامل خطوط عضلانی می باشد و بخش جلو و عقب خودرو هماهنگی مناسبی با یکدیگر دارند و در بخش طراحی خارجی نمره قبولی را با اندکی اغماز دریافت می کند.CS35 فضای کابین زیباتری نسبت به بدنهی خود دارد و میتوان گفت که در این مورد از شرکت های غربی الهام گرفته. امکاناتی که سایپا برای این خودرو در نظر گرفته شامل سیستم کروز کنترل، کامپیوتر اطلاعات سفری، سانروف، صندلی راننده با امکان تنظیم شش جهته، آینههای جانبی برقی، سنسور پارک دندهعقب، صندلی چرمی، چراغهای جلوی هالوژن با قابلیت تنظیم ارتفاع، چراغهای مهشکن جلو و عقب و گرمکن شیشهی عقب هستند.
4.رنو ساندرو
بهترین خودرو های دنده اتومات
3. پژو ۲۰۷i
1.کیا سراتو (۲010)
خودروهای آتی بازار،مشخصات مدل اتوماتیک K132 ،نکات مهم در رانندگی با ماشین اتوماتیک :گیربکس اتوماتیک، بدون شک یکی از بزرگترین اختراعها در صنعت خودروی دنیا محسوب میشود. به لطف ایمنی بالایی که این اختراع برای خودروها به ارمغان آورد، میتوان با جرات گفت که گیربکس اتومات، فصلی جدید توانست در دفتر صنعت خودرو بگشاید. این نوع گیربکس نه تنها محبوب رانندگان حرفهای است، بلکه کسانی که خیلی تواناییهای رانندگی بالایی ندارند هم آن را میپسندند. ولی سوالی که مطرح میشود این که، آیا این بزرگترین اختراع تاریخ خودرو، میتواند ایمنی کاملی را برای راننده به ارمغان بیاورد؟ متاسفانه پاسخ منفی است.
اگر چه گیربکس اتومات بسیار ایمن میباشد، ولی برخی موارد هستند که هنگام رانندگی با یک خودروی اتوماتیک نباید آنها را انجام دهید.
خلاص کردن دنده در سرازیری
این کار اجازه شتاب گیری به شما نخواهد داد و سرعت خودرو را کمتر میکند. با این کار، منبع روغن گیربکس قطع شده و خبری از روان کاری برای عملکرد مطلوب و مناسب گیربکس نخواهد بود. نتیجه این کار افزایش احتمال خراب شدن گیربکس اتومات است. به همین دلیل، ما توصیه میکنیم این عادت اشتباه را دیگر هیچ وقت انجام ندهید. برخی اعتقاد دارند این کار سب صرفه جویی در مصرف سوخت میشود. در پاسخ آنها همین بس که هزینه سوخت کمتر را باید با پرداخت هزینههای بالا برای تعمیر گیربکس اتومات خودروی خود جبران کنید.
خودروهای آتی بازار،مشخصات مدل اتوماتیک K132
گاز دادن درجا قبل از قرار دادن دسته دنده روی D
در دوران نوجوانی همه ما حتی یک بار هم که شده این کار را با خودروی پدرمان انجام دادهایم. ولی اکنون، دیگر قرار نیست والدین ما هزینه تعمیر گیربکس اتومات خودرو را بپردازند! این کار شوک بزرگی به گیربکس میدهد که میتواند منجر به افزایش اصطکاک میان قطعات داخل گیربکس و موتور شود؛ موضوعی که نهایتاً منجر به خراب شدن آنها خواهد شد.
تغییر وضعیت دنده هنگامی که خودرو در حال حرکت است
این کار سبب تغییر حالت قطعات گیربکس با سرعت بیشتر میشود و نهایتاً، طول عمر مفید گیربکس اتومات را کاهش خواهد داد. برای نگه داشتن خودرو بهتر است از سیستم ترمز کمک بگیرید. برخی افراد بدون گرفتن پدال ترمز اقدام به قرار دادن دسته دنده در حالت پارک میکنند که این کار به نوبه خود، برای گیربکس مضر است.
قرار دادن دنده روی حالت N پشت چراغ قرمز
بسیاری از افراد برای کاهش مصرف سوخت و محافظت از سیستم انتقال قدرت در برابر استهلاک بالا این کار را انجام میدهند. در واقع، اگر دنده را روی D نگاه داشته و پایتان را روی پدال ترمز فشار دهید، میزان استهلاک گیربکس کمتر خواهد بود. آسیب واقعی به گیربکس هنگام قرار دادن دنده روی N و خارج کردن از آن میرسد.
خودروهای آتی بازار،مشخصات مدل اتوماتیک K132
قرار دادن دنده روی P قبل از توقف کامل خودرو
قرار دادن دسته دنده در حالت پارک سبب میشود تا یک پین قفل کننده داخل دنده متصل به شفت خروجی گیربکس قرار داده شود. چرخها هم به همین شفت متصل شدهاند. از این رو، هنگامی که پین مذکور را قفل میکنید و خودرو همچنان در حال حرکت است، ریسک شکستن پین قفل کننده وجود دارد.
تحت فشار دادن موتور قبل از گرم شدن کامل آن
این کار، مخصوصاً در فصل زمستان یک اشتباه بزرگ است. هنگام سرد بودن هوا، روغن سنگینتر شده و بسیار آهستهتر حرکت میکند. تقریباً یک دقیقه اجازه بدهید خودرو گرم شده و روغن به داخل گیربکس و تمام قطعات آن وارد شود. اگر شما به محض روشن کردن خودرو مخصوصاً در هوای سرد، شروع به رانندگی پرسرعت بکنید، این کار سبب خراب شدن بسیاری از قطعات داخلی خودرو خواهد شد.
خودروهای آتی بازار،مشخصات مدل اتوماتیک K132
رانندگی با روغن گیربکس کم
یک خودروی اتومات برای درست کار کردن به میزان زیادی روی فشار مایعات وابسته است. یکی از نقشهای روغن گیربکس کمک به روان کاری گیربکس و خنک ماندن آن هنگام کار است. از این رو، اگر به مدت زیادی با روغن گیربکس کم رانندگی کنید، منتظر بروز مشکلات زیادی برای گیربکس اتومات خودروی خود باشید.
یک گیربکس اتوماتیک چگونه کار میکند؟
گیربکس اتومات بدون شک یکی از قویترین دستگاهها در صنعت خودرو محسوب میشود. این نوع گیربکس دنیایی کاملاً جدید برای مکانیکهای خودرو ایجاد کرده و زندگی بسیاری از رانندهها را تغییر داده است. سوالی که مطرح میشود این که؛ نحوه کار گیربکس اتومات چگونه است؟
مبدل گشتاور
خودروهای آتی بازار،مشخصات مدل اتوماتیک K132
اجزای مبدل گشتاور
گیربکس خودرو به کمک قطعهای به نام Bell Housing به موتور خودرو متصل میشود. داخل Bell Housing سیستمی به نام مبدل گشتاور وجود دارد که اجازه میدهد موتور به طور مستقل از گیربکس کار کند. برای درک نحوه کار این سیستم، بیایید نگاهی به چرخ دندههای سیارهای و مبدل گشتاور بیندازیم.
اول از همه باید با فلکس پلیت موتور آشنا شوید. این قطعه میتواند به صورت مستقیم به یک مبدل گشتاور متصل شود. از این رو، هنگامی که یک میل لنگ در حال کار کردن است، قاب مبدل گشتاور هم همراه با آن خواهد چرخید، موضوعی که میتواند خروجی موتور را به گیربکس متصل یا قطع کند.
به داخل مبدل گشتاور اگر نگاهی دقیق بیندازید میتوانید توربین، پمپ، کلاچ قفل شونده و استاتور را ببینید. در این قطعات، پمپ توربین را میچرخاند. توربین به شفت ورودی گیربکس متصل است و به کمک نیروی ویسکوزیته میچرخد. سادهتر بخواهیم بگوییم، موتور پمپها را میچرخاند که این کار، سبب به حرکت درآمدن توربین میشود، نتیجه کار ارسال گشتاور به گیربکس است.
چرخ دنده سیارهای
یک سیستم چرخ دنده سیاره ای
اکنون که می دانیم گیربکس چگونه خروجیهای موتور را دریافت میکند، حال میتوانیم یاد بگیریم که گیربکس چگونه دندهها را عوض میکند. از آن جایی که این کار یک پروسه بسیار پیچیده است، ما فقط به ارائه توضیحی ساده و اساسی بسنده خواهیم کرد.
سیستم چرخ دنده سیارهای در یک گیربکس اتومات معمولاً چنین ترکیبی دارد: دو دنده خورشیدی در مرکز، یک حامل دنده سیارهای و دو جفت چرخ دنده سیارهای. با انتخاب چنین ترکیبی، مهندسان تلاش دارند تا آزادی عمل بیشتری در اختیار گیربکس قرار داده و بتوانند ورودیها و خروجیهای سیستم را به راحتی تغییر بدهند.
بعد از محاسبات دقیق، شما میتوانید ضرایب دنده مختلفی بسته به این که کدام قسمت (دنده حلقهای یا خورشیدی) را قفل میکنید خواهید داشت. همان طور که احتمالاً حدس زدهاید، مبدل گشتاور هم نقش مهمی در عملکرد پمپ روغن گیربکس دارد. پمپ روغن گیربکس از یک موتور چرخشی داخل قاب پمپ تشکیل شده است. زمانی که میزان چرخش موتور تغییر میکند، روغن گیربکس هم مطابق با آن تغییر خواهد کرد. در نتیجه، سیستم کنترل هیدرولیک سیگنالهایی برای قفل شدن مبدل گشتاور و تعویض دندهها ارسال میکند.
چگونه با یک خودروی اتومات رانندگی کنیم
برای جلوگیری از ارتکاب هر گونه اشتباه هنگام رانندگی با یک خودروی اتومات، ابتدا باید با همه این اشتباهات آشنا شوید. اگر چه همه خودروهای دو دیفرانسیل نحوه عملکرد یکسانی دارند، تفاوتهایی وجود دارند که مالکان خودروها باید با آن آشنا باشند.
خودروهای آتی بازار،مشخصات مدل اتوماتیک K132
استفاده از پا
درست مانند رانندگی با هر خودروی دیگر، باید بدانید که هنگام رانندگی با یک مدل اتومات، چگونه باید از پای خود برای کنترل کردن خودرو استفاده کنید. همان طور که می دانید، مدلهای اتوماتیک فقط دو پدال گاز و ترمز دارند و خبری از پدال کلاچ نیست.
اگر تاکنون با خودروی اتومات رانندگی نکرده باشید، ممکن است در ابتدا با مشکلاتی مواجه شوید. ولی رانندگی با این خودروها بسیار راحت است: شما فقط باید از پای راست خود برای کنترل دو پدال گاز و ترمز استفاده کنید و پای چپتان، همیشه در حال استراحت خواهد بود.
روشن کردن خودرو
هنگام روشن کردن یک خودروی اتومات، نکتهای وجود دارد که رانندهها همیشه باید به خاطر داشته باشند. زمانی که موتور خاموش است، دسته دنده باید روی P قرار داشته باشد. بسیاری از خودروهای اتومات، بعد از خاموش شدن، تا زمانی که دسته دنده روی P نباشد، روشن نمیشوند. بعد از روشن شدن خودرو میتوانید دنده را روی D قرار داده و ترمز دستی را آزاد کنید. بعد از این کار و بدون گاز دادن، خودرو شروع به حرکت خواهد کرد.
دور زدن و تغییر سرعت
دور زدن و تغییر سرعت در خودروهای گیربکس اتومات هیچ تفاوتی با مدلهای دنده دستی ندارد. به راحتی میتوانید با چرخاندن فرمان به راست و چپ جهت حرکت خودرو را عوض کنید. در کنار آن، مالکان خودروهای اتومات بدون نیاز به تعویض دنده و به راحتی فشردن پدال گاز یا ترمز، میتوانند به ترتیب سرعت خودرو را زیاد یا کم کنند.
خودروهای آتی بازار،مشخصات مدل اتوماتیک K132
پارک کردن
نکتهای بسیار مهم که هنگام پارک کردن خودروی دنده اتومات باید بدانید:
حتماً به هنگام پارک کردن خودروی دنده اتومات، دسته دنده را در حالت P قرار داده و سپس خودرو را خاموش کنید. این نکته مهم در صورتی که رعایت نشود میتواند دردسرهای زیادی برای شما فراهم آورد.